W pracy opiekunki i opiekuna osób starszych, szczególnie poza granicami kraju, troska o podopiecznego często koncentruje się na jego zdrowiu fizycznym. Ale warto pamiętać, że zdrowie psychiczne seniora jest równie ważne. Zmiany związane ze starzeniem się, takie jak samotność, pogarszający się stan zdrowia czy utrata samodzielności, mogą znacząco wpływać na samopoczucie psychiczne.
Jak więc zadbać o dobrostan psychiczny osoby starszej i na co zwracać szczególną uwagę? Poniżej najważniejsze aspekty, o których powinni pamiętać opiekunowie i opiekunki pracujący w opiece za granicą.
1. Zauważanie sygnałów pogarszającego się samopoczucia psychicznego
Wielu seniorów nie mówi wprost, że czują się źle psychicznie. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie sygnałów ostrzegawczych.
- wycofanie się z codziennych rozmów i kontaktów
- nagłe pogorszenie apetytu lub snu
- zmiany nastroju: apatia, drażliwość, smutek
- wypowiedzi o braku sensu życia
- lęk, dezorientacja lub zapominanie prostych rzeczy
Opiekun powinien poinformować rodzinę oraz firmę pośredniczącą, jeśli zauważy takie zmiany. Może to świadczyć o pogarszającym się stanie psychicznym lub początkach choroby, np. depresji czy demencji. W takiej sytuacji niezbędna może być konsultacja lekarska, ewentualna zmiana dawek leków lub rozpoczęcie leczenia farmakologicznego.
2. Codzienna rutyna i poczucie bezpieczeństwa dla seniora
Osoby starsze lepiej funkcjonują w znanym, przewidywalnym otoczeniu. Stały rytm dnia, pory posiłków, odpoczynku, aktywności i snu daje im poczucie stabilności i wpływa na lepszy nastrój.
Jako opiekunka lub opiekun możesz zadbać o to, by poranki były spokojne, posiłki odbywały się o stałych porach, a wieczory były czasem wyciszenia. Nawet małe rytuały dnia codziennego, jak wspólna herbata czy ulubiony program telewizyjny, dają seniorowi poczucie bezpieczeństwa.
3. Umysł i ciało w ruchu to ochrona przed depresją i otępieniem
Seniorzy, zwłaszcza z ograniczoną mobilnością, są bardziej narażeni na stagnację i pogorszenie zdrowia psychicznego. Dlatego tak ważna jest codzienna aktywizacja fizyczna i umysłowa.
- proste ćwiczenia rozciągające, spacer z balkonikiem, ruch na świeżym powietrzu
- wspólne układanie puzzli, krzyżówki, słuchanie muzyki
- oglądanie zdjęć i opowiadanie historii z przeszłości
- czytanie książek lub gazet na głos
W przypadku chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy demencja, takie aktywności pomagają spowolnić procesy otępienne i utrzymać kontakt z rzeczywistością.
4. Bliskość i rozmowa to wsparcie emocjonalne na co dzień
Opiekun czy opiekunka to często jedyna osoba, z którą senior codziennie rozmawia. Warto wykorzystywać te chwile na zwykłe rozmowy o codziennych sprawach, wspomnieniach z przeszłości czy rodzinie. Ważne jest także słuchanie, nie tylko mówienie. Bliskość emocjonalna i empatia budują zaufanie. Czasem wystarczy po prostu być obok, potrzymać za rękę, spojrzeć w oczy, dać poczucie obecności.
5. Komunikacja z rodziną i lekarzem - szybka reakcja może uratować zdrowie
Seniorzy nie zawsze chcą mówić rodzinie o swoim złym samopoczuciu z obawy przed litością lub niepokojeniem bliskich. To opiekun często jako pierwszy zauważa trudności z orientacją, większą senność, nasilenie niepokoju lub inne niepokojące objawy.
W takich przypadkach konieczne jest zgłoszenie zmian rodzinie i firmie, z którą współpracujesz. Może to oznaczać potrzebę wizyty u lekarza pierwszego kontaktu, dostosowanie leków lub dawek, a także konsultację psychiatryczną lub neurologiczną. Im wcześniej reagujemy, tym większa szansa na zahamowanie pogorszenia.
6. Społeczność leczy, czyli zachęcanie do życia wśród ludzi
Samotność to jeden z największych problemów osób starszych. Dlatego bardzo ważne jest wspieranie seniora w aktywnym udziale w życiu społecznym.
- codzienne spacery, nawet krótkie
- spotkania z rodziną, wnukami, znajomymi
- odwiedziny sąsiadów lub wspólne kawy
- udział w grupach senioralnych, klubach dziennych, warsztatach (np. malowanie obrazów, rękodzieło, śpiew)
- wspieranie w korzystaniu z nowych technologii, np. rozmowy przez wideo z rodziną
Senior, który czuje się potrzebny i otoczony ludźmi, rzadziej popada w depresję i ma większą motywację do codziennego funkcjonowania.
7. Opiekun też człowiek, czyli jak zadbać o własne zdrowie psychiczne
Praca opiekunki lub opiekuna za granicą jest bardzo wymagająca: emocjonalnie, fizycznie i psychicznie. Żeby skutecznie pomagać innym, trzeba też zadbać o siebie.
- wysypiaj się, staraj się spać regularnie, nie zostawiaj wszystkiego na późny wieczór
- organizuj dzień, jeśli to możliwe, zaplanuj grafik z uwzględnieniem czasu na odpoczynek
- korzystaj z pomocy, jeśli jest osoba sprzątająca lub dochodząca pielęgniarka, rozdziel obowiązki
- rozmawiaj z koordynatorem, gdy czujesz przeciążenie, poproś o wsparcie lub zmianę warunków
- utrzymuj kontakt z bliskimi, rozmowy z rodziną lub przyjaciółmi pomagają odzyskać równowagę
Nie musisz być niezniszczalny. Jesteś człowiekiem, a zmęczony opiekun to opiekun mniej skuteczny i bardziej narażony na wypalenie.
Dbanie o zdrowie psychiczne seniora to jedna z najważniejszych ról opiekuna. Dzięki Twojej codziennej obecności, empatii i czujności możliwe jest nie tylko zapewnienie komfortu życia, ale też wczesne zauważenie problemów zdrowotnych, które mogą wymagać pomocy lekarskiej.
Jednocześnie nie zapominaj o sobie i o Twojej kondycji psychicznej, odpoczynku i wsparciu. Opieka to praca z sercem, ale serce również potrzebuje troski.
Jakie są Twoje doświadczenia w tym temacie? Podziel się nimi z innymi opiekunkami i opiekunami osób starszych.
