Organizacja dnia w pracy opiekunki oraz opiekuna osoby starszej, zwłaszcza za granicą, to temat nieustannie aktualny. Opiekunki i opiekunowie pracujący m.in. w Niemczech często mówią jedno, praca ta wymaga elastyczności, cierpliwości i dobrej organizacji. Czy da się zaplanować dzień pracy z zegarkiem w ręku?
Czasem tak, szczególnie, gdy mamy do czynienia ze sprawnym seniorem. Jednak w przypadku osób leżących, poruszających się na wózku lub cierpiących na demencję czy chorobę Alzheimera, planowanie dnia wygląda zupełnie inaczej.
W tym artykule pokazujemy, jak praktycznie podejść do organizacji dnia, niezależnie od stanu zdrowia podopiecznego.
1. Dzień zaczyna się od planu
Nawet jeśli dzień nie będzie wyglądał dokładnie tak, jak sobie to zaplanujesz, warto mieć punkt wyjścia. Spisanie obowiązków pomaga uporządkować myśli i nie zapomnieć o żadnym ważnym zadaniu.
Dla sprawnych seniorów:
Można zaplanować dzień w miarę dokładnie, np. pobudka o 7:30, toaleta, śniadanie o 8:00, spacer o 9:30, potem czas na hobby, wspólne gotowanie lub oglądanie telewizji. Sprawny senior może aktywnie uczestniczyć w planie dnia, co daje mu poczucie samodzielności.
Dla osób leżących lub z ograniczoną mobilnością:
Tutaj dzień dzielimy bardziej według potrzeb fizycznych: regularne zmiany pozycji, karmienie, toaleta przyłóżkowa, pielęgnacja skóry, a także chwile na rozmowę czy ciche słuchanie muzyki. Planowanie dotyczy głównie harmonogramu pielęgnacji i komfortu.
Dla osób z chorobą Alzheimera:
Najlepiej sprawdzają się stałe, powtarzalne czynności o tych samych porach. Plan nie musi być szczegółowy, ale powinien obejmować te same rytuały każdego dnia, np. śniadanie zawsze przy tym samym stole, popołudniowa herbata z tą samą filiżanką, spokojna muzyka o tej samej porze.
Powtarzalność daje poczucie bezpieczeństwa.
2. Ustal rytm, nawet jeśli nie da się wszystkiego kontrolować
Dobrze działający rytm dnia ułatwia życie zarówno opiekunowi, jak i podopiecznemu. Wprowadzenie stałych pór na posiłki, spacery, odpoczynek i aktywność fizyczną (dostosowaną do możliwości seniora) daje poczucie stabilności.
Dla sprawnych seniorów:
Rano to czas aktywności, gimnastyka, krótki spacer, prace domowe.
Po obiedzie często pojawia się senność, więc można zaplanować odpoczynek lub drzemkę.
Popołudniu kawa, rozmowa, czytanie lub gry.
Dla osób na wózku lub leżących:
Rytm dnia powinien uwzględniać codzienną higienę, zmianę pozycji co 2, 3 godziny, zabiegi pielęgnacyjne, czas posiłków oraz bodźce psychiczne: słuchanie radia, kontakt z bliskimi, przeglądanie zdjęć.
Dla osób z demencją:
Rytm powinien być prosty, bez niespodzianek. Wszystko, co da się utrzymać w regularności: toaleta, śniadanie, spacer po domu, drzemka, warto wprowadzać i powtarzać codziennie w ten sam sposób.
3. Znajdź czas dla siebie
Praca opiekunów i opiekunek osób starszych to również mieszkanie z podopiecznymi 24 godziny na dobę.
To jednak nie oznacza, że nie przysługuje Ci przerwa. W rzeczywistości czas odpoczynku jest absolutnie konieczny, by uniknąć przeciążenia fizycznego i emocjonalnego.
Zgodnie z ogólnymi zasadami zatrudnienia opiekunów i opiekunek w Niemczech, każdej osobie sprawującej taką opiekę przysługuje jedna dłuższa przerwa w ciągu dnia, najczęściej wynosząca minimum 2 godziny czasu wolnego. To czas, który możesz przeznaczyć wyłącznie dla siebie, bez obowiązków opiekuńczych.
Kiedy opiekujesz się sprawnym seniorem:
Jeśli podopieczny ogląda ulubiony serial, robi drzemkę lub czyta, wykorzystaj ten czas na kawę, telefon do rodziny, krótką przechadzkę po ogrodzie.
Kiedy opiekujesz się podopiecznymi mniej mobilnymi:
Czas na odpoczynek możesz zaplanować po porannej toalecie lub między karmieniami podopiecznego. Nawet przerwy po 15 lub 30 minut w ciągu dnia - w ciszy mogą dać ulgę.
Kiedy opiekujesz się podopiecznym z Alzheimerem:
Chwile spokoju często pojawiają się w konkretnych porach, np. po obiedzie. Wtedy możesz odetchnąć, bo senior jest bardziej wyciszony. Pamiętaj, by dbać o siebie nie tylko fizycznie, ale i psychicznie, np. poprzez krótkie ćwiczenia oddechowe lub notowanie myśli.
4. Korzystaj z dostępnej pomocy
Nie wszystko musisz robić sam/a. Np. w Niemczech wiele rodzin korzysta z pomocy ambulatoryjnej, tzw. Pflegedienst, który może przychodzić do podopiecznego np. na zmianę opatrunku, kąpiel, podanie leków. Warto z tego korzystać, to nie świadczy o słabości, tylko o mądrym zarządzaniu obowiązkami.
Co można delegować?
- zakupy (jeśli rodzina może pomóc)
- porządkowanie ogródka, sprzątanie domu, mieszkania lub większe pranie
- techniczne sprawy, np. wizyta u lekarza (jeśli towarzyszy ktoś z rodziny)
- specjalistyczne zabiegi (pielęgniarka)
- drobne naprawy i sprawy urzędowe
5. Dokumentacja - twój przyjaciel
Zapisuj najważniejsze czynności: podanie leków, godziny posiłków, zmiany pozycji, nietypowe objawy, wizyty pielęgniarki, kontakt z rodziną. Nawet prosty zeszyt może być nieoceniony, gdy pojawi się potrzeba konsultacji z lekarzem lub gdy zmienia się opiekunka/opiekun do podopiecznego.
Dobrze prowadzona dokumentacja pomaga:
- uniknąć pomyłek przy podawaniu leków
- zauważyć wzorce zachowania (np. nocne pobudki, senność w ciągu dnia)
- przekazać precyzyjne informacje rodzinie lub koordynatorowi oraz osobie, która będzie cię zmieniać w pracy
6. Emocje są równie ważne jak fizyczna opieka
Czasem wystarczy chwila rozmowy, ciepły gest, wspólne wspomnienie. Starsze osoby, szczególnie te z ograniczeniami fizycznymi lub umysłowymi, potrzebują czułości, uwagi i spokoju.
Sprawni seniorzy:
Wspólne gotowanie, rozmowy o dawnych czasach, gry planszowe czy przeglądanie starych zdjęć, to wszystko buduje relację i daje im radość.
Podopieczni z ograniczoną mobilnością:
Zadbaj o zmysły, dotyk (masaż dłoni), słuch (ulubiona muzyka), zapach (herbata, świeże kwiaty). Małe rzeczy mają wielką siłę.
Podopieczni z chorobami otępiennymi i umysłowymi:
Zamiast poprawiać czy korygować, potwierdzaj emocje. Jeśli senior mówi, że chce iść do pracy, nie neguj, tylko zapytaj, co dziś by tam robił. To daje poczucie szacunku i spokoju.
7. Elastyczność, najważniejsza cecha dobrych opiekunów osób starszych
Nawet najlepszy plan dnia może się zawalić. Gorszy dzień podopiecznego, ból, zły nastrój, nagła zmiana pogody.. To wszystko może zaburzyć rytm. Dobrze zorganizowana opiekunka i opiekun nie panikuje, tylko reaguje z elastycznością.
Nie wszystko da się przewidzieć i to jest w porządku.
Zdarzy się, że obiad będzie godzinę później. Albo że poranny spacer zamieni się w spokojne czytanie. Jeśli podopieczny ma dziś zły dzień, uszanuj to. Praca w opiece to nie system taśmowy.
To życie z jego rytmem, emocjami i zmiennością.
Organizacja dnia pracy opiekunki oraz opiekuna osoby starszej za granicą to sztuka balansowania między planowaniem a reagowaniem na rzeczywistość.
W przypadku sprawnych podopiecznych możliwe jest wprowadzenie konkretnych rytuałów, harmonogramów i bardziej przewidywalnych aktywności. Z kolei w opiece nad osobami leżącymi, z ograniczoną mobilnością czy chorobami neurodegeneracyjnymi, najważniejsze są: elastyczność, uważność i gotowość do dostosowania się do bieżących potrzeb seniora.
Efektywność w tej pracy nie polega na trzymaniu się sztywnego planu, ale na umiejętności znalezienia równowagi pomiędzy obowiązkami opiekuńczymi a troską o siebie. Dobre planowanie, codzienna rutyna, jasna dokumentacja i współpraca z innymi (rodziną, pielęgniarką, agencją, osobą zmieniającą cię w pracy) to narzędzia, które mogą znacząco poprawić jakość życia zarówno seniorów, jak i samych opiekunów osób starszych.
Jeśli jesteś opiekunką lub opiekunem, pamiętaj: Twoja praca to nie tylko obowiązki, ale przede wszystkim relacja. Czasem więcej znaczy jedno dobre słowo niż perfekcyjnie posprzątana kuchnia.
Organizuj dzień z głową, ale działaj z sercem.
Jakie są Twoje doświadczenia w tym temacie. Podziel się nimi w komentarzu pod artykułem.
