Najczęstsze schorzenia układu oddechowego i możliwości fizjoterapii cz. 2

POCHP – przewlekła obturacyjna choroba płuc

Choroba ta dotyczy głównie ludzi po 30 – tym roku życia i nałogowo palących papierosy. Palenie jest zasadniczym czynnikiem sprawczym choroby. Jest to podobnie jak astma schorzenie bronchoobturacyjne przebiegające z upośledzeniem przepływu powietrza przez drzewo oskrzelowe, przez skurcz oskrzeli oraz nadmierne wytwarzanie śluzu w oskrzelach. W postępowaniu należy przede wszystkim nakłonić chorego do rzucenia palenia. Ważne jest także unikanie innych czynników drażniących drogi oddechowe (np.dym), stosowanie leków rozszerzających oskrzela, unikanie infekcji oraz terapia oddechowa.

Choć najważniejszą rolę odgrywają farmakoterapia (obejmująca leki rozszerzające oskrzela, specyfiki rozrzedzające wydzielinę, preparaty wykrztuśne, glikokortykosteroidy) i tlenoterapia (podawanie tlenu), to coraz większego znaczenia nabiera rehabilitacja oddechowa.

 

 

Rehabilitacja – terapia oddechowa


Jej podstawowe cele obejmują złagodzenie dolegliwości, zapobieganie lub opóźnienie rozwoju niewydolności oddechowej, a co za tym idzie zmniejszenie stopnia inwalidztwa i usprawnienie mechaniki oddychania.
Efektem terapii oddechowej jest zatem poprawa funkcjonalności i jakości życia pacjenta. Cele te realizowane są poprzez trening fizyczny, ćwiczenia oddechowe, udrażnianie drzewa oskrzelowego i prawidłowe odżywianie.

 

Trening fizyczny


Ćwiczenia fizyczne muszą być dostosowane do możliwości chorego, ale generalnie jest stosowany u osób sprawniejszych.
Zaleca się trening usprawniający:

  • marsz po płaskim terenie,
  • jazdę na rowerze czy pływanie,
  • oraz wytrzymałościowo-siłowy, np. podnoszenie ciężarków.


Ćwiczenia mogą być też wykonywane w warunkach kontrolowanych na ergometrze lub bieżni. Czas treningu wynosi zwykle od 20 do 30 minut, a jego częstość od 2 do 5 razy w tygodniu. W momencie uczucia zmęczenia wysiłek należy przerwać, a kolejne ćwiczenie można podjąć po ustąpieniu duszności czy zasinienia ust.

U pacjentów w zaawansowanym stadium choroby intensywność ćwiczeń powinna być mniejsza i przybrać formę treningu przerywanego; w takim przypadku minuta ćwiczeń poprzedzana jest minutą odpoczynku. Jeden cykl rehabilitacji trwa około 8 tygodni.

U osób leżących terapią oddechową jest już zmiana pozycji ułożeniowych chorego. Co 2–3 godziny należy zmienić bok, na którym leży pacjent lub przełożyć go z leżenia na plecach. Wskazane są pozycje siedzące i półsiedzące. Wydzielina nie odkłada się wówczas w jednym miejscu, ale zmuszona siłą grawitacji przesuwa się i drażniąc rzęski może zostać odkrztuszona lub sama wypłynąć przez usta. Plecy chorego można delikatnie opukiwać opuszkami palców (nie oklepywać!) lub wstrząsać całą dłonią powodując odklejanie sie wydzieliny. Jeśli mamy kontakt z chorym nakłaniajmy go do odkrztuszania lub wykonywania głębokich oddechów z naciskiem na mocny maksymalny wydech.


Doskonałym ćwiczeniem oddechowym jest silne dmuchanie w kartkę papieru, tak aby fruwała lub w piórko tak aby unosiło się nad twarzą chorego. Drugim prostym a niezwykle skutecznym ćwiczeniem wydechu jest dmuchanie przez rurkę do butelki z wodą. Chory powinien dmuchać „robiąc bąble” jak najdłużej.


Ćwiczenia oddechowe możemy podzielić na bierne i czynne. Bierne to takie kiedy chory wykonuje same wdechy i wydechy, natomiast w czynnych wdechowi towarzyszy najczęściej, uniesienie kończyn górnych a wydechowi ich opuszczenie. W ćwiczeniach oddechowych czynnych stosujemy współruchy kończyn górnych i dolnych przy czym wdech to zawsze rozszerzanie klatki piersiowej, a wydech to jej zaciskanie.
Człowiek oddycha dwoma torami: piersiowym (przy wdechu unosi sie klatka piersiowa a przy wydechu opada) oraz brzusznym lub inaczej przeponowym (wdech – unosi sie brzuch, wydech – brzuch opada). W terapii oddechowej ćwiczymy oba tory jednak silniejszy nacisk kładziemy na przeponowy ponieważ angażuje całe płuca do pracy. Aby wytłumaczyć choremu jak oddychać przeponą połóżmy mu na brzuchu książkę, aby obserwował jej ruchy podczas oddechu.
Jeśli chory siada lub wstaje, powinien codziennie wykonywać te czynności, wówczas naturalnymi mechanizmami organizm wydala wydzielinę z drug oddechowych

 

autor: mgr. fizjoterapii Iwona Dziura