Niezwykle istotny jest także proces przygotowania: należy ograniczyć smażenie, lepiej dusić, gotować i piec. Warto również ograniczyć spożycie soli kuchennej, zastępując ją przyprawami ziołowymi. Ponieważ u większości osób starszych występuje obniżona tolerancja glukozy, niewskazany jest dla nich cukier i słodycze. Należy też pamiętać o wypijaniu co najmniej 1,5 litra płynów dziennie.
Zdarza się, że starsze osoby nie chcą pić dużo płynów, ponieważ boją się, że będą musiały często chodzić do toalety, a problemy z poruszaniem się lub nietrzymaniem moczu powodują, iż mogą nie zdążyć. Z tego też powodu nie wychodzą z domu lub ograniczają picie płynów. Dlatego też woda i płyny powinny być przyjmowane w ciągu całego dnia, małymi łyżeczkami, bardzo często. Ułatwi to pracę przewodu pokarmowego, pomoże lepiej nawodnić organizm, a mocz będzie zbierał się powoli w pęcherzu moczowym. 
Jeżeli senior ma problemy z przełykaniem i istnieje ryzyko zachłyśnięcia, lekarz może zlecić żywienie przez zgłębnik do żołądka (sondę). Zdarza się też, że osoba starsza ze względu na stan zdrowia wymaga żywienia dojelitowego. Jeśli pacjent wymaga takiego postępowania, opiekunowie zostają szczegółowo poinstruowani w zakresie realizacji tych potrzeb.
Wbrew powszechnym opiniom zapotrzebowanie na składniki odżywcze nie zmniejsza się radykalnie wraz z wiekiem. Mimo to u ludzi starszych często obserwuje się niedobory tych składników. Może się do tego przyczynić zdecydowanie gorsze ich przyswajanie oraz – co jest bardzo częste – spożywanie niepełnowartościowych posiłków.
Wśród składników odżywczych, które najczęściej bywają niedoborowe u ludzi starszych, wymienia się: wapń i witaminę D, antyoksydanty (witaminy C,E i beta-karoten), witaminę B12, kwas foliowy, potas, żelazo i magnez.
Powyżej 40-50go roku życia zaczyna się fizjologiczna utrata masę kostnej. U osób zdrowych postępuje ona z szybkością około 1 proc. rocznie, natomiast u kobiet po menopauzie oraz u osób predysponowanych do osteoporozy ta szybkość może przekraczać nawet 3-5 proc. rocznie. Dlatego zaleca się, aby kobiety po 60tym roku życia zwiększyły spożycie wapnia do 1100mg. Jego najlepszym źródłem są produkty mleczne. Należy jednak pamiętać, że wiele starszych osób cierpi na niedobory laktazy – enzymu rozkładającego cukier mleczny. Powinny one zastąpić zwykłe mleko jogurtem, kefirem lub mlekiem acidofilnym.
U ludzi w starszym wieku często zaburzony jest metabolizm witaminy D, dlatego tak ważne jest dostarczanie jej z dietą. Witaminę tę znajdziemy w tłustych rybach morskich, tranie oraz pełnotłustych produktach mlecznych.
Niedobory witaminy E, C i beta-karotenu mogą przyspieszać procesy starzenia się organizmu i zwiększać podatność na takie choroby, jak nowotwory i miażdżyca. Oprócz tego witamina E zapobiega zmianom zwyrodnieniowym. Witaminę C i beta-karoten możemy znaleźć w warzywach i owocach natomiast witaminę E w olejach roślinnych, orzechach i nasionach. Warto zaznaczyć, że większość badań nie wykazała korzystnych rezultatów stosowania tych witamin w postaci suplementów diety w przeciwieństwie do witamin w postaci naturalnej.
Niedobory witaminy B12 są dość częste u seniorów z powodu zmian morfologicznych błony śluzowej całego przewodu pokarmowego. Witaminę tę znajdziemy przede wszystkim w chudym mięsie i wędlinach.
Najnowsze badania wskazują, że niedobór kwasu foliowego ponad trzykrotnie zwiększają ryzyko otępienia u osób starszych. Kwas foliowy znajdziemy w takich produktach, jak szpinak, brukselka, szparagi, bób, kalafior, brokuły oraz produkty zbożowe (pieczywo razowe, otręby pszenne, kasze).
Po 60 tym roku życia bardzo częste są również niedobory potasu, żelaza i magnezu. Najlepszym źródłem potasu są pomidory, ziemniaki, banany, warzywa strączkowe, owoce suszone. Magnez znajdziemy przede wszystkim w pełnoziarnistych produktach zbożowych, zielonych warzywach i orzechach. Natomiast źródłem dobrze przyswajanego żelaza są chude mięsa i ryby, najlepiej podawane razem z surówką bogatą w witaminę C, która ułatwia przyswajanie żelaza.
Osoby starsze zbyt często sięgają po suplementy diety. W niektórych przypadkach jest to uzasadnione, np. w niedoborach wapnia, witaminy foliowego i żelaza. W każdym z tych przypadków należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym, ponieważ suplementy mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami. Przykładowo wapń wchodzi w interakcje z wieloma lekami kardiologicznymi. Stosowanie suplementów może także zakłócać pracę przewodu pokarmowego, np. nasilać zaparcia.
Jeśli zachodzi taka potrzeba, można uzupełniać dietę w dostępne w aptekach odżywki w postaci płynnych preparatów w kartonikach lub buteleczkach. Można je stosować, popijając między posiłkami lub stosować zamiast posiłku. Dostępne są w wielu smakach, a także w wersji dla cukrzyków.
Prozdrowotny styl życia, który obejmuje prawidłowe odżywianie i aktywność fizyczną, nie zatrzyma całkowicie procesu starzenia się, ale może go spowolnić i uczynić jego przebieg mniej dotkliwy.
Optymalne żywienie seniorów powinno nie tylko zaspokajać ich potrzeby ale również zapobiegać rozwojowi i pogłębianiu się chorób. Dieta powinna być tak skomponowana aby była akceptowalna i atrakcyjna pod względem organoleptycznym ( czyli dla zmysłów smaku, wzroku i powonienia), co u osób starszych ze względu na utrwalone nawyki, awersje i przyzwyczajenia stanowi często znaczne wyzwanie.
mgr. farmacji Magdalena Twardowska
